Hoxe podería falar do imparábel crecemento da inxustiza social e da necesidade de enfrontala con novas resistencias; do descaro co que o sistema intenta perpetuar o seu dominio mediante a extensión do medo; da vulneración de dereitos básicos baixo a total inmunidade estatal ou das miserias con manto legalizado coas que o vello réxime mantén a algunhas das persoas máis comprometidas de Galiza privadas de liberdade. Mais neste blog xa houbo xente que o fixo, e seguramente mellor do que eu sería capaz. Por iso, eu quero falar doutra cousa. Eu quero falar de sapos.
E non exactamente de negarse a tragalos ou de os botar da gorxa xunto a cóbregas, que tamén podería.
Nin sequera do que acompañaba ao vello no poema de Curros que logo cantou Pucho, que tamén podería.
Os sapos dos que quero falar vivían hai tempo no meu barrio. Son moi semellantes a aqueles que citaba Gramsci nunha das súas cartas dende o cárcere e que “pousaban sobre o corazón dos que durmían no campo”.
Porque resulta que cando eramos pequenos, ao saír da escola, aqueles rapaces urbanitas só tiñamos que camiñar quince minutos para ir buscar sapos nos regatos. Así pasamos moitas tardes, ás veces co sol caendo.
A zona anterior á Torre de Hércules estaba chea deles. Tamén de ras. Unicamente había que ir até o depósito de San Xurxo e logo baixar, cara o cárcere.
Si, cadro bucólico con prisión ao fondo. Resultaba paragóxico pero o viviamos con absoluta normalidade, incluso fascinación. Andabamos nós por alí, por un Monte Alto campestre, intentando esquecer a brasa salesiana que acababamos de recibir a base de buscar sapos, tirarnos ao sol ou aqueloutro inmenso pracer que supoñía meter a perna ata o fondo dunha charca e deixar o pantalón feito un asco e, no entanto, a poucos metros centos de persoas vivían encirradas, privadas de calquera deses praceres infantís pero universais nos que andabamos.
A educación oficial dicíanos que os que alí estaban eran o peor da sociedade, un lastre. Pero nós moitas veces, xa cansos dos sapos, parabamos a mirar como dende o punto máis alto do monte, unha muller berraba. E dende abaixo, dende ese patio da cadea cuxa esquina era visíbel, un home respondía, tamén a berros. Pasaba case todos os días. E, ao contrario do que nos contaran, esa xente non parecía tan mala. As palabras que se enviaban dende a distancia aquelas parellas -ás veces familias enteiras- case sempre falaban de amor. Non parecían monstros.
Fomos medrando. A cadea de Monte Alto seguía alí. Entre o espertar de hormonas e consciencias comezamos a entender definitivamente que aquel lugar era un arma ameazante. Tamén un instrumento de vinganza. Ficounos claro cando na preadolescencia vimos como era alí recluído un coñecido nacionalista acusado, seica baixo montaxe, de tan pouca cousa como queimar un pano. Tamén ao ver como se utilizaba para castigar sen alternativa a veciñ@s vítimas da droga -aos que se lles negaba calquera axuda médica- ou como sitios semellantes pero de adscrición militar comezaban a encherse de xente case da nosa quinta que se negaban a vivir secuestrados un ano cun fusil na man.
Pasou o tempo. O ladrillo acabou cos sapos do meu barrio. O talego pechou e agora, malia centos de voces que reivindican a súa conversión nun centro aberto para a veciñanza, o PP semella encantado coa idea de convertelo nun parador ou nalgún tipo de negocio elitista.
Polo camiño, moit@s fomos profundando na historia desa cadea, triste símbolo da maldade nos anos 30. Triste símbolo sempre. Incluso agora, cando as sombras fascistas aínda se deixan ver. E actúan. Por exemplo, contra a disidencia galega.
Hai bastantes meses fíxenlle unha entrevista a un coñecido escritor. Falamos da historia de Monte Alto e do seu presidio. Lembrei unha das súas frases naquela conversa en canto me pediron este artigo. Era algo así como: “Nun tempo infame é habitual que moit@s d@s máis dign@s estean no cárcere”.
Toda a dignidade nestes duros días, Carlos. Pero xa toca volver a Loureda. Alí de seguro que aínda hai regatos e sapos que resisten aos tempos do cemento.
Rodri Suárez. Xornalista