Cadernos de 2016

Carlos C. Varela

pinchacarneiro

ÍNCLITA ORDEN DEL TOISÓN DE ORO

Enquanto na Galiza estão a deter a independentistas pola sua atividade política, na televisão española anunciam que a infanta Leonor vem de receber o colar da Ínclita Orden del Toisón de Oro. Se quadra havia rir Cunqueiro, quem deixou escrito que a dita Ordem fora “fundada, como sabem, porque um duque de Borgonha encontrou na cama uns pelinhos loiros caidos de certa parte da sua amante, embora depois para a sua emblemática recordasse a aventura de Jasão à procura do Velhocino” (1). E é que ainda vai ter origens certas a mui ordense expressão “cago na cona da reina!”, usada em ocasiões como a de hoje.

(1). Álvaro Cunqueiro, Fábulas y leyendas de la mar, Barcelona, Tusquets, 1986, p. 207.

PORNÓGRAFOS

A pornografía moderna nasce como um género de oposição ao absolutismo, vinculada ao libre pensamento e à heresia, à filosofia natural e às ciencias; mesmo Diderot foi encarcerado por pornógrafo em 1749. Ao parecer a condena da pornografia não tinha tanto a ver com a sua explicitação do erótico –numa forma, aliás, terrivelmente machista- como com a reivindicação da autonomia, do “sexo polo sexo”, desse ámbito que Kant definia como a coincidencia entre fins e médios. A emergência destes espaços de autonomia indignava por igual a esquerda e direita, que também combaterão a aparição de uma vanguarda artística que proclamará a “arte pola arte”. “Não em balde” –diz Jordi Claramonte- “os experimentos musicais do joven Shostakovich foram qualificados unánimemente polo New York Times e polo Pravda, singular gesta, como pornografía”. (1).

Com o golpe fascista uma vaga anti-pornográfica percorreu a Galiza. No 14 de agosto de 1936 apareceu no Boletín Oficial de la Provincia uma ordem do tenente coronel da Guarda Civil Florentino González Vallés, delegado de Ordem Pública na Corunha: “Las bibliotecas de todos los centros clausurados serán eliminadas, procediéndose a la quema de toda la prensa, libros y folletos de propaganda de ideas extremistas, así como la de temas sociales y pronográficos (…)”. Não se salvará da cruzada anti-pornográfica Vicente Díaz Veiga, a.k.a. ‘Carro de Lídia’, figura extraordinária do obreirismo ferrolão (2). Carpinteiro de profissão e emigrante retornado, Carro de Lídia escrevia sobre assuntos rurais na imprensa obreira. Refugiado dos fascistas na Cova de Ponte Prados, entre as praias de Baldovinho e Pantim, é detido pola Guarda Civil em junho de 1937, quando já levava um ano vivendo ali a base de marisco, peixe e verduras. No registro da furna incautam-lhe as seguintes cousas:

-Ferramentas de trabalho.

-O rascunho dum poema contra o exército e a Igreja.

-Um projeto de “Município Livre de Baldovinho”.

-Vários exemplares da revista valenciana Estudios.

Esta última publicação, mui popular entre o movimento libertário galego, e de teses naturistas, foi tomada polo Ilustríssimo Juiz por pornografia. Enviado ao Castelo de S. Felipe, Carro de Lídia livra-se da pena de morte, que lhe é comutada pola prisão perpétua. Antes de sair em liberdade em 1944 passa polos penais de São Sebastião, Burgos e Corunha. Fora dos muros retoma a colaboração com a resistência galega, sendo detido novamente por mor dum delator. Cumprirá novamente condena no cárcere do El Dueso entre 1949 e 1953, tempo que aproveitará para escrever trabalhos como La crucifixión del labriego, autoeditado em 1965.

(1). Jordi Claramonte, Lo que puede un cuerpo. Ensayos de estética modal, militarismo y pornografía, Murcia, Cendeac, 2009, pp. 65-66.

(2). Eliseo Fernández, Obreirismo ferrolán, Vigo, A Nosa Terra, 2005, p. 76 e 159.

O COMUNISMO HÁ CHEGAR DE BICICLETA

O I Congreso Nacional de Ciclistas Vermelhos tivo lugar em Itália num 24 de agosto de 1913. Os obreiros lá reunidos elevaram a bicicleta à categoria de “veículo do povo”, muito antes de que o carro privado aparecesse como primeiro objetivo da emancipação consumista do proletariado. Entre as conclussões do citado congreso pode-se ler: “Nos periodos especiais (eleições, agitações, greves), os ciclistas vermelhos assegurarão os meios rápidos para a comunicação e a correspondencia (…). As bicicletas vermelhas serão a vanguarda da nossa propaganda e o nosso movimento, o meio polo que os nossos afiliados de todas as comarcas permanecerão em contato, em tempos de paz e de guerra”.

Tal foi o caso de José Pérez Sanmartín, latoeiro noiês que morava na vila de Ordes quando o franquismo trouxo o terror. Segundo o informe da Delegación de Orden Público Pérez Sanmartín participou da defesa da república em Ordes “con bombas de mano y en el momento de ser detenido, le fueron ocupadas dos de ellas que tenía ocultas en un monte; además sirvió de agente de enlace entre los grupos de los rojos que tenían cercada la villa de Órdenes; yendo montado en una bicicleta para transmitir las órdenes con mayor rapidez; vino a Santiago y luego marchó a La Coruña, como jefe de grupo, para hacer frente al ejército (…)”.

O ciclista vermelho de Ordes foi fuzilado no cemitério de Boisaca no amencer do 8 de fevereiro de 1937, junto com os seus companheiros que agora são conhecidos como os “11 de Ordes” (1).

(1). Manuel Pazos Gómez, A Guerra silenciada. Mortes violentas na comarca de Ordes 1936-1952, Ordes, A. C. Obradoiro da História, 2011, pp. 50-51.

CICLONAUTAS

Outras das conclussões de aquele congreso italiano de ciclistas vermelhos era a  de que “o desporto é um problema gravíssimo, que desvia a atenção dos obreiros e especialmente dos jovens. Distrai-os do estudo dos problemas sociais e afasta-os das associações políticas”. Tal e como faziam os críticos do “sexo polo sexo” ou da “arte pola arte”, os ciclistas vermelhos condenavam sem paliativos “esses jovens mais desejosos de ler La Gazetta dello Sport que o Avanti!, esses jovens preocupados só por fazer o amor e correr em bicicleta”. O ciclismo polo ciclismo resultava pronográfico. Há que deslocar a olhada para o feminismo se se quer achar uma valorização positiva da bicicleta em si.

Segundo a sufragista Elizabeth Stanton “as mulheres viajamos, pedaleando, cara ao direito de voto”, e para Susan Anthony “a bicicleta fijo mais do que nada e mais do que ninguém pola emancipação das mulheres no mundo” (1). Com a nova viatura podia-se viajar até quatro vezes mais rápido do que caminando, facilitando uma grande autonomia e liberdade de movimentos, superando as fronteiras da cidade burguesa e a sua moral. O seu uso, aliás, justificou que as mulheres se pudessem desprender de prendas-cárcere como o corsé e as saias incômodas, e em nome da liberdade de pedaleio chegou também a liberdade de pensamento: em calças desportivas foi, com certeza, mais fácil imaginar a emancipação feminista (2).

Assim as cousas cada pedalada foi acompanhada pola sua correspondente condena. Já o famoso criminólogo Cesare Lombruso acusara a bicicleta em 1900 de ser “o veículo mais rápido no camino à delinquência, porque a paixão polo pedal arrasta ao roubo, à estafa e ao atraco”; ainda, os seus colegas descreviam na Literary Digest a doentia “cara de ciclista”. O principal reproche anti-ciclista vinha, como sempre, do lado dos escudeiros da moral sexual. Num dos seus últimos contos Neira Vilas recorda a condena, em plena missa, que levou uma moça por passear de bibicleta excitando o crego (3). Em La moralidad pública y su evolución, um livro editado em 1944 polo franquismo de forma reservada, só para as autoridades do regime, temia-se pola 2perjudicial influencia que la generalización del uso de la bicicleta ha producido en orden a las excursiones lejos de la ciudad” (4), que as parelhas novas aproveitavam para terem algo de intimidade. Mas a bicicleta não só conduzia rápidamente aos territórios do pecado: era um pecado em si. A fricção da entreperna feminina com o silhim preocupou, e muito, a toda a congregação da polícia sexual, formada por médicos, sacerdotes e demais gente de ordem. Tão indecoroso roze, prognosticavam os científicos, havia producir histérias, infertilidades e abortos, até deixar as mulheres loucas polo prazer de pedalear.

(1). Tomei estas citas de Eduardo Galeano, “Alarma: ¡Bicicletas!”, Mujeres, Madrid, Siglo XXI, 2015. Seguro que se podem encontrar muitas mais referências em Biciosos, o libro de Pedro Bravo.

(2). Philipp Blom, Años de vértigo. Cultura y cambio en Occidente, 1900-1914.

(3). Xosé Neira Vilas, Romaría de historias, Vigo, Galaxia, 2015, p. 65.

(4). La moralidad pública y su evolución, Madrid, edição reservada, 1944, p. 83. Cit. Em Carmen Martín Gante, Usos amorosos de la post-guerra española, Barcelona, Círculo de Lectores, 1988, p. 235.

AS FRICATRIZES DA AMAIA

Os rapazes quando saem de “caralhada” falam de ‘meter’, ‘pinchar’, ‘cravar’, etc., enquanto as moças –polo menos as da Amaia- falam mais bem de ‘frotar’ explicitando as diferentes mitologias sexuais que articulam os desejos de homens e mulheres. O temor à frotação com o silhim de bici é só um capítulo mais da longa história masculinista do temor à fricção feminina, isto é: à autonomia sexual das mulheres. O silhim e o clítoris tornavam prescindíveis os homens, numa forma de prazer que Freud aginha rebaixará a “imaduro”. Quando a começos do s. XVII Thomas Bartholin revisa as Institutiones anatomicae, propõe chamar ao clítoris “despreço dos homens”, verbalizando um pesadelo masculino que pairará caladamente tras os intentos europeios de masificar a cliteridectomia nos séculos posteriores, uma empresa pretensamente científica. Nesse período a literatura médica –mais tarde ampliada pola etnográfica- enche-se de monstruosas gravuras e fotografias de mulheres dotadas de clítores prodigiosos, capazes de intimidar o mais orgulhoso pénis. Fala-se então do tribadismo, prática já documentada polo granadino Al-Hassan ibn Muhamad al Wassan, mais conhecido em Europa como Leão o Africano. Na sua Cosmografia e geografia de África, publicada póstumamente em 1550 como Da descrição de África, fala das fricatrizes de Fez, uma sorte de bruxas possuidas –segundo eles- por yinns, e que gozavam fregando-se entre elas, inconscientes precursoras das ciclistas.

AS GRANDES DESCOBERTAS

1492: Cristóvão Colombo dá início a uma tradição europeia consistente em que homens, igualmente europeios, imponham os seus próprios nomes aos territórios conquistados no novo continente, visto como uma mulher que seducir, dominar e civilizar.

1559: Um anatomista italiano de igual nome que o almirante, Realdo Colombo, reivindica-se descobridor de um novo territorio no continente feminino: o clítoris. “Como ninguém observara antes esta projeção e o seu conteúdo, se se me permite dar nome ao que eu mesmo descobri, proponho baptizá-lo como “amor ou dozura de Vénus”. Seguirão-no na empresa outros como Gabriel Falopio, descobridor de outra ilha feminina que pujo no mapa com o seu nome: “as trompas de Falópio”.

De Colómbia à trompa de Falopio, da lógica sexual do colonialismo à lógica colonial da anatomía, do continente a dominar como uma mulher à mulher a conhecer como um territorio de conquista… Assim foi que as mulheres nahuas passaram de ter zacapilli e zacapilcualt a não ter uma difuminada “mi parte”.

FRAGMENTOS DUM TRATADO DE DEMONOLOGIA (I)

X.R.Mariño Ferro nota uma diferença fundamental entre a representação do demo e das bruxas que se fazem os inquisitores e a cultura popular: os primeiros apresentam uma maldade absoluta, sema restas, enquanto os relatos populares matizam este mal teológico com contos de diabos mais bem parvos, que os astutos labregos sabem vencer (1). É o caso, por exemplo, dos demos que pretendem engañar o camponês no moinho e que, sem decatar-se, rematam trabalhando para o labrego. Creio que havia de gostar muito destas histórias esse grande revolucionário de incógnito que foi G.K. Chesterton, pois tal e como deixou escrito, “os contos de fadas são verídicos não só porque nos explicam que os dragões existem, senão também porque nos explicam que se podem vencer”.

O TRACTOR DE BENDILHÓ

Na cena final do Bienvenido Mister Marshall um tractor paraquedista pousa suavemente numa leira, cumprindo o sonho americano dum concelho espanhol de após-guerra. A tragicomedia de Berlanga representava um povo afundido na miséria, completamente despolitizado polo shock da violência fascista, e cuja única esperança era a chegada do salvador americano, preparada de uma maneira mágica que fai recordar os cultos cargo de algumas ilhas do Pacífico, cujos habitantes dispunham de “pistas de aterragem” para a chegada do deus da Coca Cola. Mas nem sempre o povo foi ese conjunto desarticulado de sofrimentos, despojado de toda potência.

Na Primavera de 1936 os cinquenta e três vecinhos de Bendilhó (Quiroga) repartirom as terras do cura –fugido após receber uns anónimos (1)- entre todas as casas, converterom a reitoral no local do seu sindicato, e solicitaron à CNT colaboração para mercar um tractor para os trabalhos coletivos da aldeia, eregida em Comuna Agrícola Libertária (2). Deu-lhes apoio o Sindicato da Construção da Corunha, que propujo ao Comité Regional Galaico que todos os federados contribuissem para a compra do tractor de Bendilhó por prorrata, projeto cuja materialização só impediu o golpe militar, quando já juntaram vinte mil pesetas (3). Sem aguardarem por nenhum Mister Marshall, Estatuto de Autonomia nem Presidente da República. Sem cultos cargo à espera de messias eleitorais.

(1). Estes anónimos fôrom um género que contou com magníficos cultivadores, como demonstra este de 1788: “(…) párroco de Camanzo, párroco de los demonios, tu acabas ós probes, que lle vendes o que tén para comer; tu non nos vestes, como fai o de Piloño, tu non lles das ferrados de grao…; tu acabas ós probes dos fregueses, cos escribanos queres acabalos de todo… Pois si non despachas ós escribanos, e si non dis a misa pola mañá ás sete, e se non mudas de vida, juramos a Dios que has de amencer queimado…; tamén te decimos que te habemos de queimar as medas e os palleiros… Non che firmamos porque non queremos i outros porque non sabemos…”. Cit. Em C. Burgo López, Un dominio monástico femenino en la Edad Moderna. El monasterio benedictino de San Payo de Antealtares, tese doutoral, Santiago de Compostela, 1985, II, p. 985.

(2). “Los pequeños grandes problemas: Los campesinos de Bendilló (Lugo), desean ensayar el Comunismo Libertario”, Solidaridad nº 43, Corunha, 18 de abril de 1936.

(3). Conta-o Dionísio Pereira em A CNT na Galicia 1922-1936, Briom, Laiovento, 1994, p. 167.

Advertisement

O xenderal Gendebeat pola volta do Carlos

Sobre o que ás veces vemos de lonxe pero lle pode pasar a calquera, sobre os xuízos previos, sobre o que fala a xente por falar. Cantos pensan que só teñen razón os anuncios da prensa e da televisión? Gendebeat cuspe pedindo a volta á casa de Carlos.

Luz Fandinho: Seguir com um sorriso

Luz Fandinho, escritora e activista galega, luitadora polos direitos colectivos e individuais, nom duvida em pronunciar-se a favor de Carlos Calvo e dos presos galegos.

“Está repetindo-se o que fixo Franco (…) Agora os ladrons de guante blanco estam ceibos, os que cometem o verdadeiro terror som os que encarceram a estes moços e estam usurpando-nos todo e querem fazer-nos tragar mentiras a eito, como que estamos vivendo numa democracia, eu chamo-lhe dedocracia. É arrepiante. Temos que saber resistir, saber-lhes dar alento a esses nossos filhos. A mim nom me fam abalar rodas de muinho. Temos que seguir nom chorando, senom inclusive se somos capazes, com um sorriso”

Terrorismo patriarcal

goretiO 15 de setembro de 2012 Carlos Calvo é detido pola policía en Vigo acusado de pertencer a unha suposta organización terrorista. Naquela altura xa eran 35 as mulleres asasinadas ese ano polas súas parellas ou ex-parellas no Estado español, un número que chegaría ao 49, segundo as estatísticas oficiais, a finais de 2012. De todas estas mulleres, 5 eran galegas. Tiñan nome e apelidos, coñeciámolas, sabiamos delas. As vítimas da suposta organización terrorista de que fala a policía no caso de Carlos Calvo, ulas?, alguén as viu?

Nun dos asasinatos de mulleres a que me acabo de referir, a policía acudiu ao lugar alertado pola veciñanza até en tres ocasións e decidiu non actuar. Cando finalmente entrou na vivenda, horas máis tarde, a muller xa falecera. Os corpos de seguranza seica ficaron convencidos a través dunha porta que non se abriu de que non pasaba nada. Non podían entrar no domicilio, a pesar de esta muller chamar uns días antes ao 016, o teléfono de atención ás mulleres vítimas de malos tratos. Tanto os responsábeis dos mandos policiais como as autoridades políticas din que non poden violar a Lei de axuizamento criminal e que a policía sabe como e cando ten que intervir. Velaquí a chave de todo: a policía sabe ben cando e como non ten que intervir e sabe ben como e cando si ten que facelo.

Porque no caso de Carlos Calvo poden cometerse inxustizas e abusos baseándose nun terrorismo ficticio, poden reter unha persoa amparándose nunha lexislación inxustificada. Velaí temos Carlos Calvo no cárcere, a pesar de non existiren probas contra el, a pesar de non existir risco de fuga, a pesar de non existir perigo para ninguén. Para alén desta privación de liberdade, do isolamento que significa o traslado continuo de prisión, teñen que xustificar estes feitos tirando da gabeta outras causas noutrora cerradas.

A retención de Carlos é, como tantos outros, un caso de abuso dos resortes legais para manter preso alguén. Esixirmos a súa liberación inmediata responde a un sentimento de xustiza que continuaremos a proclamar; do contrario, teremos que acreditar en que están a fabricar as probas para o inculparen. Non é só un problema humanitario, de afastamento da súa terra e do seu contorno, da súa familia e das súas amizades. Falamos de tentaren achar argumentos que xustifiquen a represión e o control ideolóxico. E se sempre temos que sospeitar das criminalizacións que practica o Estado, cando os elementos en que se basea para o facer son HUMANOS, o único que podemos facer é reaxir axiña. Iso ou agardar a que continúe a cadea.

Porque se a elas as mataron por se rebelaren contra un destino marcado polo patriarcado, o de negar e silenciar a súa voz, as nosas voces, a Carlos méteno no cárcere por se rebelar contra o destino marcado por un estado opresor: negar e silenciar a súa voz, as nosas voces.

Goretti Sanmartín Rei. Filóloga e escritora

O que sei de Carlos

franperezCoñezo a Carlos Calvo dese xeito osmótico no que se coñece á xente en Santiago. Sabemos quen somos aínda que non medien as presentacións. Temos amigos comúns, coincidimos nos mesmos lugares e, en moitos casos, habitamos o mesmo país, porque xeografía hai unha pero países hai moitos. De Carlos Calvo sei ademáis que é xornalista, coma min, e lembro a súa sinatura no Novas da Galiza, xornal mensual ao que, hai ben de anos, estou suscrito e do que el integrou o Consello de Redacción. Sei tamén que Carlos está  preso agora en Madrid, dispersado nun rexime especial, sen garantías, sometido a incomunicación e afastado da súa familia e de quen o quere. Seis meses xa de prisión preventiva, suxeito á arbitrariedade dunha kafkiana Lei Antiterrorista. Recaen sobre el nebulosas acusacións de “pertenza a organización terrorista”, un virtual e suposto colectivo que, até onde eu sei, non foi aínda recoñecido por sentenza ningunha de ningún tribunal, fóra da sentenza que ditan os medios de comunicación, correa de transmisión da estratexia do Estado contra o independentismo. Ese fallo condeatorio, que raramente respecta a presunción de inocencia, é todo o que sei sobre a implicación de Carlos Calvo nunha inopinada e suposta trama terrorista en Galicia.

Pero sei outras cousas. Sei que moitos de nós asinariamos, sen dubidar, unha petición de Change.org ou de Amnistía Internacional para que fora liberado un xornalista curdo, ou sirio, ou venezolano, ou marroquino, que leva meses encarcerado sen probas nin fundamentos legais. E sei que a indignación pola inxustiza é, moitas veces, directamente proporcional á distancia na que esta se produce. Tamén a solidariedade.

Hai dez anos, en 2003, lémbroo perfectamente, por orde do xuíz Del Olmo da Audiencia Nacional, o mesmo tribunal de orixe franquista que hoxe mantén illado a Carlos Calvo, decretouse a clausura do xornal vasco Egunkaria. Xornalistas e membros do consello de redacción dese medio, todos eles destacados activistas pola lingua e a cultura do seu país, foron apreixados por suposta pertenza a un entramado empresarial de apoio a ETA. Os bens do diario foron liquidados e o ataque duplo, á liberdade de expresión e á presunción de inocencia, derivou nun proceso delirante, mesmo con denuncias de tortura, que remataría só en 2010 coa absolución plena dos acusados. «Las acusaciones no han probado que los procesados tengan la más mínima relación con ETA, lo que por sí determina la absolución con todos los pronunciamientos favorables», ditou entón a Xustiza, se así pode ser chamada.

Para aquel caso, como para o de Carlos, válenme os mesmos axiomas universais, irrefutábeis. Sen probas non hai xustiza e sen xuízo non hai culpábeis. Haberá que agardar sete anos, coma no caso de Egunkaria, para desmontar unha acusación da que ignoramos o seu fundamento? Pode alguén permanecer preso de xeito preventivo sometido a unha lei de excepción? Querer que Carlos Calvo volte para a súa casa mentres un xuízo non ditamina a súa implicación nos delitos que se lle imputan é só querer que o sistema que garante os nosos dereitos e liberdades actúe como debe actuar. E por iso eu quero que volte, porque a súa liberdade é tamén a garantía da miña liberdade.

Fran P. Lorenzo. Xornalista

Conxo, marzo de 2013

Medo?

manoel santosO actual sistema político-financeiro global, que ao cabo é o que leva dirixindo a construción da nosa hogano abaneante sociedade dende hai decenios, non tería acadado o éxito que acadou sen exercer iso que moitos deron en chamar, moi acaidamente, a política do medo. É, sabémolo ben, unha constante na historia dos réximes totalitarios, como este que vivimos hoxe e que o Boaventura de Sousa Santos tivo a sagacidade de bautizar como fascismo financeiro.

A doutrina do shock, o pensamento único, o fin da historia ou aquel TINA –There Is No Alternative– da Dama de Ferro non foron máis que expresións alusivas, en diferentes tempos da nosa historia recente, ao papel central do medo para exercer o control social nas súas diferentes dimensións e, xa que logo, para vencer nesa eterna batalla pola hexemonía que segue a ser, onte e hoxe, unha simple pero extremadamente cruel loita de clases. Os de arriba contra os de abaixo, os privilexiados contra os oprimidos, os gobernantes contra os gobernados, os menos contra os máis… e hoxe coma nunca, os Estados contra os cidadáns e cidadás.

O medo e os mecanismos, quer mediáticos quer represivos, para instauralo empregáronse e seguen a empregarse para xustificar a imposición de medidas económicas, sociais ou políticas que en ningún caso serían aceptadas en condicións de paz social e de tranquilidade vital. O medo xustifica a atrocidade. O medo manda, que diría Eduardo Galeano, a democracia ten medo de lembrar e a linguaxe ten medo de dicir. O medo serve para impoñer, para desviar a atención, para silenciar, até para vender.

Convídanme a escribir uns parágrafos sobre a demencial situación que atravesan no Estado español –Estado do medo tamén– galegos e galegas como Carlos Calvo, privadas dos máis elementais dereitos e sen dúbida vítimas desa necia política propagandística que é quen de estender coma unha pandemia goebbeliana a mentira e o silencio colectivo perante a barbarie. E claro, venme á cabeza o medo, medo mesmo ao que non existe, medo a unha fábula social estendida á mantenta para controlar non as accións, senón as ideas, non a violencia, senón o disenso político. Medo ás conciencias libres.

Que outra cousa, senón o medo, xustifica o silencio social, o mutismo colectivo, cando unha persoa pode estar 4 anos retida e exiliada, illada e deprimida, vexada e condenada, sen xuízo á vista? Porque non existindo proba xudicial algunha que avale a existencia dun fenómeno terrorista na Galiza –terrorista, claro está, no tendencioso sentido que o emprega o sistema–, porque outra razón se lle aplica a dez galegos e galegas unha aberrante lei “antiterrorista” senón é por unha puramente ideolóxica?

E, no entanto, neste convulso período que vivimos, onde a represión parece ter xa rango de lei, xorden cada vez máis voces, máis fonemas libres, que indican que cada día máis persoas, que cada día máis colectivos, están a perder o medo. O medo ao sistema, o medo ao Estado, o medo ao poderoso, o medo á democracia e o medo a ter medo. Será imaxinación miña que escoito cada día máis e moi diversas voces, outrora apagadas, outrora anestesiadas, falando de xeito ceibo sobre a inxusta e indecente situación dos Carlos Calvo do mundo? Será imaxinación miña que cando nos afacemos ao medo este deixa de importarnos e esváese como as tebras no amencer?

Volvendo a Galeano, e se o medo da muller á violencia do home estase a tornar en medo do home á muller sen medo?

Vémonos en Loureda… sen medo… e máis libres

Manoel Santos. Director e fundador de Altermundo.

Ben lonxe da verdade

ferminCalquera que sexa a alegación ou presunción que pesa sobre Carlos Calvo Varela ou calquera outro detido desta causa ou outra, a presunción de inocencia e o bo uso da lei teñen que prevalecer sobre outros usos non santos e sobre outras presuncións non fundadas suficientemente. Neste sentido, a idea dun clima de natureza terrorista en Galicia que pon  medo á poboación está ben lonxe da verdade e non se pode apoiar nesa absurda percepción o abuso de lei ou calquera outro abuso nestas causas delicadas e complexas que deron lugar con frecuencia a numerosas inxustizas de feito e de dereito. Quero mandar o meu desexo a Carlos de que todo vaia sobre as leis correctamente interpretadas e que Galicia novamente posúa a súa historia.

Fermín Bouza Álvarez. Catedrático de Socioloxía na Universidade Complutense de Madrid. Especializado en Opinión Pública

Lume en mao-comun

A gente do C.S. A Revolta do Berbês começou no passado Ano Velho a recuperar e investigar a tradiçom do lume novo. A reactivaçom da roda cíclica do tempo tradicional ritualiza-se amiúde com lume. O mais conhecido é o da cacharela de San Joám no solstício de verao, mas também os há no inverno, na estrutura simbólica em que aparece o lume novo, o toro de Natal e o Apalpador, quando a luz vence a noite.

Mais ou menos à mesma hora na que a rapaziada de Vigo prendia os fachos diante do local no que se imprimiu o Cantares Gallegos, no pátio de isolamento do cárcere de Topas um preso espanhol, um basco e um galego, faziam algo parecido. Um pátio de isolamento é, basicamente, um cubículo de cimento. Correndo, tem exactamente dezasseis passos de longo e nove de largo. Correr nele tem pouco de desporto: no melhor dos casos é algo parecido a meditar passando as contas dum rosário, no pior, tem mais semelhanças com um hámster numha rodinha. Os muros som o suficientemente altos como para que só se poda ver o céu e, nalguns casos, através dumha grelha. De dia, e com sorte, pode-se ver algumha águia ou bandas de cegonhas migrando. De noite, o latifúndio das estrelas, ocupado e socializado polos sem terra de todas as prisons do mundo. Mas, sobretodo, um pátio de isolamento é isso: um cubículo, umha geometria despida. A geometria é eterna, perfeita e sem existência no mundo material. Os presos, os corpos, mortais, imperfeitos e molestamente existentes. Simplesmente com sermos, impugnamos a totalidade desta geometria inumana que, paradoxalmente, é incompatível com o seu cometido, como umha ponte que devora rios ou um lápis que repele palavras. Ao cárcere dá-lhe nojo o preso. Estorva-lhe. Por isso os carcereiros costumam responder incomodados com um “¿Qué quieres?” ou “¿Qué te pasa?”. A nossa presença é um erro, umha irrupçom dos corpos imperfeitos tam molesta como as bostas dos cavalos nos desfiles militares.

O patromEra, como dizia, fim-de-ano, e três presos celebravam sem sabê-lo o lume novo. O estremenho marchava em liberdade numha semana, e botando mao dum ritual de purificaçom quase universal, despiu-se da vida velha e prendeu-lhe lume para começar a nova. Un par de sapatilhas fôrom parar ao arame farpado, aumentando um milhadoiro carcerário. Outro, iniciou o fogo, alimentado com partes de sançons penitenciárias e o Stranger on a train de Patricia Highsmith. E assim, queimar um livro foi um acto contra a barbárie: esvaeceu a geometria e deixou passo à parêntese estremecida que todo homem inaugura. Para aquecer o corpo e a alma. De igual jeito que Kant pode admirar o céu estrelado desde a aldeia mais miserável do mundo, a mais humilde cacharela é capaz de condensar a magia dum acontecimento. Umha luz viva e palpitante, que engendra as sombras elogiadas por Tanizaki, os recintos nos que  habita o encontro. Contra a luz fria e omnipresente da modernidade e que tem sempre algo de policial, de bisturi ou foco de vigilância, “um horror para realçar outros horrores”, dixo-lhe Robert Louis Stevenson; e que fai a Alba Rico sonhar com um apagom que “embridará os watios e despirá os astros”, que “apagará Dubai e Nova Iorque e acenderá a Ursa Maior”.

Na política zapatista as maos, “é sabido! som as figuras que costumam tomar os coraçons quando se encontram”. Os símbolos, sym-bolos, som a convergência das pessoas através de um objecto. Isto é, os símbolos som maos, a forma que atinge um encontro, a materializaçom do comum: o mao-comum. O lume, com esse fascínio prometeico, é um símbolo universal, e todos os símbolos tenhem algo de lume, de chama e chamada. Um contentor ardendo numha rua tomada pola polícia é já um calor e umha luz solidária, horizontal e circular –a disposiçom espacial dos iguais- face à luz vertical e ameaçante do helicóptero policial.

Algumhas palavras, velhas e pouco sofisticadas, ainda som como foguinhos. Abrem refúgios na noite e, en vez de iluminar-nos –como fai a luz soberba e cegadora de Deus, a Ilustraçom e outras palavras com maiúsculas- alumam-nos. O justo para encontrar-nos e reconhecer-nos, o mínimo indispensável para un fogar (focolaris) onde cuidar-se e tirar o frio. Palavras, ou foguinhos, como dignidade, terra, a casa da nai, independência…. Para dar-nos as maos e encher as maos de maos, privilégio dos que levamos as maos vazias. Para sermos.

Carlos Calvo Varela. Topas, 6 de Fevereiro 2013